Excel'de Dinamik Toplamlar: SCAN Fonksiyonu ile Tanışın

Selam!

"Kümülatif toplam" veya "devam eden bakiye" hesaplamaları yapmak her zaman manuel bir süreçtir. Bir hücreye bir önceki hücrenin değerini ekler, ardından formülü aşağıya doğru sürükleriz. Bu yöntem, küçük tablolar için işe yarasa da büyük veri setlerinde hem zaman alıcı hem de hataya açık bir yöntem.

Bu yazının konusu Excel’ in bu durumu değiştiren yeni fonksiyonu. SCAN.

Haydi başlayalım.

Nedir Bu Fonksiyonun Olayı?

SCAN, bir veri dizisi (array) üzerinde adım adım ilerleyerek kümülatif bir hesaplama yapan dinamik bir dizi fonksiyonu. Tek bir hücreye yazılan formül, sonucu otomatik olarak tüm ilgili aralığa yayar. Bu sayede, her satır için ayrı ayrı formül yazma ve kopyalama derdi ortadan kalkar.

Önemli Not: SCAN, yeni bir fonksiyon olduğu için Türkçe Excel sürümünde de aynı isimle, yani SCAN olarak kullanılır. LAMBDA* fonksiyonu ile çalışır ve bu modern yaklaşım, yerelleştirilmiş isimlere ihtiyaç duymaz.

Nasıl Çalışır? Sözdizimi ve Mantığı

 =SCAN(ilk_değer ; dizi ; LAMBDA(birikmiş_değer ; mevcut_değer ; hesaplama))

• ilk_değer: Hesaplamanın başlayacağı başlangıç noktasıdır.
• dizi: İşlem yapılacak olan veri aralığını belirtir.
• LAMBDA Fonksiyonu: Her adımda ne tür bir hesaplama yapılacağını tanımlar. İki değişken alır:

• • birikmiş_değer: Önceki adımdan gelen kümülatif sonucu tutar.
  • mevcut_değer: Dizinin o anki hücresindeki değeri ifade eder.

Performansa Etkisi: SCAN Neden Daha Hızlı?

SCAN fonksiyonunun en büyük avantajlarından biri, performanstaki etkisi. Geleneksel yöntemle kümülatif toplam hesapladığınızda, aslında her satır için ayrı bir formül (=B1+A2; =B2+A3; ...) oluştururuz. Büyük veri setlerinde bu, binlerce hatta milyonlarca bağımsız formül anlamına gelir ve Excel'in, bir veri değişikliğinde bu formüllerin her birini tek tek yeniden hesaplaması gerekir, bu da ciddi bir yavaşlamaya neden olur.

SCAN tek bir dinamik dizi formülü olarak çalışır. Bu, Excel'in hesaplama motorunun tüm işi tek ve optimize edilmiş bir işlem olarak ele almasını sağlar. Sonuç olarak, SCAN fonksiyonu özellikle büyük veri tablolarında, geleneksel yönteme göre çok daha hızlı ve verimli çalışır.

SCAN ile Kümülatif Hesaplama Örnekleri

SCAN fonksiyonunun gücü, sadece toplama yapmakla sınırlı değildir. LAMBDA fonksiyonunu değiştirerek, neredeyse tüm kümülatif işlemleri yapabilirsiniz.

1. Kümülatif Toplam Hesaplama (Running Total)

Bu, SCAN fonksiyonunun en temel ve en sık kullanılan örneğidir.

• Senaryo: Günlük satış rakamlarının birikimini görmek istiyorsunuz.
• Formül: =SCAN(0; B2:B5; LAMBDA(toplam; değer; toplam + değer))

2. Kümülatif Çarpım (Running Product)

Faiz veya büyüme oranlarını hesaplamak gibi, her adımda önceki sonucu çarparak ilerlemek için kullanılır.

• Senaryo: Aylık büyüme oranlarının kümülatif etkisini hesaplamak istiyorsunuz.
• Formül: =SCAN(1; B2:B5; LAMBDA(birikim; oran; birikim * (1 + oran)))
• Bu formül, her adımda birikmiş oranı alıp, mevcut oranla çarparak kümülatif bir büyüme faktörü oluşturur.

3. Kümülatif Metin Birleştirme (Running Concatenation)

Bir metin listesini tek bir hücrede birleştirmek için idealdir. Her yeni metin, bir önceki metnin sonuna eklenir.

• Senaryo: Bir proje için gerekli aşamaları tek bir metin satırında listelemek istiyorsunuz.
• Formül: =SCAN(""; A2:A5; LAMBDA(birikim; metin, EĞER(birikim=""; metin; birikim & " - " & metin)))
• Sonuç: Hazırlık - Araştırma - Geliştirme - Test

Peki, Neden SCAN Kullanmalıyım?

• Dinamik ve Akıllı: Kaynak veriye yeni bir satır eklendiğinde, SCAN fonksiyonu sonucu otomatik olarak günceller.
• Daha Az Hata: Tek bir formül kullandığın için, manuel kopyalama sırasında oluşabilecek referans hatalarının önüne geçersin.
• Temiz Sayfa: Sayfan, her hücreye kopyalanmış yüzlerce formül yerine sadece bir formülle çok daha düzenli görünür.

SCAN, Excel'in dinamik dizi fonksiyonlarından en yenisi ve akıllı çalışma vizyonunun önemli bir parçası. Bu fonksiyonu öğrenmek, Excel'deki yetkinliğini bir üst seviyeye taşımanı sağlayacak.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

*Lambda Fonksiyonu ile ilgili Rehber sayfasına LET - LAMBDA Fonksiyonları  ulaşabilirsin. 

Bu konudaki Eğitim videosuna da buradan ulaşabilirsin.