Power Pivot Nedir ve Neden Kullanmalısınız?
Power Pivot, Excel'in içinde çalışan ve standart Özet Tabloların yeteneklerini aşan bir veri modelleme eklentisidir. Temel olarak, Excel'e **milyonlarca satır veriyle** çalışabilme ve **birden çok tablo arasında ilişkiler kurabilme** gücü verir.
Ne Zaman Gerekli?
- Veri setiniz Excel'in satır limitini (yaklaşık 1 milyon) aşıyorsa.
- Analiz için birden çok tabloyu (örn: Satışlar, Ürünler, Müşteriler) birleştirmeniz gerekiyorsa.
- Standart Özet Tablolarla yapılması zor veya imkansız olan karmaşık hesaplamalara (örn: Yıl başından bugüne toplam) ihtiyacınız varsa.
Power Pivot'un Temel Taşları
1. Veri Modeli: Neden Tek Büyük Tablo Kötü Bir Fikirdir?
Genellikle verilerimiz aşağıdaki gibi tek ve büyük bir tabloda bulunur. Bu başlangıç için kolay görünse de ciddi sorunlar yaratır:
| Tarih | Ürün Adı | Kategori | Tutar |
|---|---|---|---|
| 01.01.25 | TV | Elektronik | 1500 |
| 02.01.25 | Masa | Mobilya | 2200 |
| 03.01.25 | Telefon | Elektronik | 1800 |
- Veri Tekrarı: "Elektronik" kelimesi tekrar tekrar yazılarak dosya boyutu şişirilir.
- Hata Riski: Birisi "Elektronik" yerine "Elektonik" yazarsa, raporlarınızda hatalı gruplamalar oluşur.
- Yavaşlık: Milyonlarca satırda bu yapı Excel'i yavaşlatır.
Çözüm: Yıldız Şeması ile Veriyi Ayırmak
Power Pivot, bu büyük tabloyu daha küçük, verimli ve birbiriyle ilişkili tablolara ayırmamızı sağlar. Bu yapıya **Yıldız Şeması** denir.
- Tarih
- UrunID
- Tutar
- UrunID
- Kategori
- Verimlilik: "Elektronik" gibi metinler artık sadece bir kez yazılır. Satışlar tablosunda sadece o kategorinin ID'si (numarası) tutulur.
- Güvenilirlik: Kategori adını değiştirmek istediğinizde, bunu tek bir yerden yapmanız yeterlidir.
- Hız: Excel, sayılarla metinlerden çok daha hızlı çalışır. Bu yapı, milyonlarca satırda bile performansı korur.
2. Ölçüler (Measures) ve DAX Dili
Ölçüler, Özet Tablonuzda kullanmak üzere oluşturduğunuz, yeniden kullanılabilir formüllerdir. Bu formüller, **DAX (Data Analysis Expressions)** adı verilen özel bir formül dili ile yazılır.
- Neden Ölçü Kullanmalıyız?
- Standart Özet Tablolarda sayısal alanları Değerler kutusuna sürüklediğinizde "Örtük (Implicit) Ölçüler" oluşur. Ancak DAX ile kendi "Açık (Explicit) Ölçülerinizi" yazdığınızda, formülleriniz merkezileşir, yeniden kullanılabilir hale gelir ve çok daha karmaşık analizler yapabilirsiniz.
- Hesaplama Bağlamı (Filter Context):
- DAX'in en önemli kavramıdır. Bir ölçünün sonucu, Özet Tablodaki satır, sütun ve filtre etiketlerine göre dinamik olarak değişir. Örneğin, `Toplam Satış := SUM(Satislar[Tutar])` ölçüsü, tek başına genel toplamı verirken, satırlara "Bölge" alanı konulduğunda her bölge için ayrı ayrı hesaplanır. `CALCULATE` fonksiyonu, bu bağlamı değiştirmenin anahtarıdır.
🚀 İnteraktif DAX Gezgini
En sık kullanılan DAX fonksiyonlarını ve ne işe yaradıklarını keşfedin.
İleri Düzey Konu: Zaman Zekası (Time Intelligence)
Zaman Zekası, DAX'in en güçlü yanlarından biridir. Farklı zaman periyotları arasında karşılaştırmalar yapmanızı sağlar (örn: geçen yıla göre büyüme).
Örnek: Geçen Yıla Göre Satış Büyümesi
Bu analizi yapmak için iki ölçüye ihtiyacımız var:
1. Geçen Yılın Satışını Hesapla:
GecenYilSatis := CALCULATE([ToplamSatis], SAMEPERIODLASTYEAR('Takvim'[Tarih]))2. Büyüme Oranını Bul:
SatisBuyume % := DIVIDE([ToplamSatis] - [GecenYilSatis], [GecenYilSatis])Kritik Kural: Takvim Tablosu
Tüm Zaman Zekası fonksiyonlarının doğru çalışması için modelinizde **ayrı bir Takvim Tablosu** olması ve bu tablonun Gerçeklik Tablonuza (örn: Satışlar) tarih alanı üzerinden bağlanması **şarttır**. Bu tablo, yılın her gününü içeren kesintisiz bir tarih listesi olmalıdır.
İleri Düzey Power Pivot Özellikleri: KPI'lar
KPI'lar (Anahtar Performans Göstergeleri), bir ölçünün hedefe göre performansını görsel olarak (trafik ışıkları gibi) izlemenizi sağlar.
KPI Nasıl Çalışır?
Bir KPI oluşturmak için üç şeye ihtiyacınız vardır:
- Temel Değer: Performansını ölçmek istediğiniz ölçü (örn: `Toplam Satış`).
- Hedef Değer: Ulaşmak istediğiniz hedef (örn: 1.000.000 TL).
- Durum Eşikleri: Performansı "kötü", "orta", "iyi" olarak sınıflandıran yüzdesel aralıklar.
Örnek 1: Satış Hedefleri
Hedef: `Toplam Satış` ölçüsünün her bölge için `800.000 TL` olması.
Eşik: %80'in altı Kırmızı, %80-%100 arası Sarı, %100 ve üstü Yeşil.
Temel Değer: [ToplamSatis]
Hedef Değer: 800000
Eşikler: 0.8 (Kırmızı/Sarı), 1 (Sarı/Yeşil)Örnek 2: Müşteri Sayısı Büyümesi
Hedef: Bu ayki `FarkliMusteriSayisi` ölçüsünün geçen aya göre en az %10 artması.
Eşik: Negatif büyüme Kırmızı, %0-%10 arası Sarı, %10 ve üstü Yeşil.
Temel Değer: [BuAyMusteriBuyumesi]
Hedef Değer: 0.10
Eşikler: 0 (Kırmızı/Sarı), 1 (Sarı/Yeşil)Örnek 3: Kar Marjı Performansı
Hedef: Ortalama `KarMarji` ölçüsünün %25 olması.
Eşik: %20'nin altı Kırmızı, %20-%25 arası Sarı, %25 ve üstü Yeşil.
Temel Değer: [OrtalamaKarMarji]
Hedef Değer: 0.25
Eşikler: 0.8 (Kırmızı/Sarı), 1 (Sarı/Yeşil)Örnek KPI Görünümü
| Bölge | Toplam Satış | Satış Durumu (KPI) |
|---|---|---|
| Marmara | 1.200.000 TL | 🟢 |
| Ege | 850.000 TL | 🟡 |
| Akdeniz | 450.000 TL | 🔴 |